توصیه‌های بزرگان دین برای قرائت قرآن

دومین جلسه تدریس تجوید قرآن کریم توسط استاد سیدمحسن موسوی‌بلده،‌ به بحث در مورد اینکه چگونه قرآن بخوانیم اختصاص یافته است و سؤالاتی همچون این که آیا خداوند و پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) شیوه قرائت قرآن را مشخص کرده‌اند را مطرح و به آنها پاسخ داده است.

در جلسه اول بحث اهمیت تلاوت قرآن مطرح شد و از پیامبر گرامی اسلام(صل الله علیه و آله و سلم)، ائمه(علیهم السلام) و بزرگان دین گرفته تا همه جامعه اسلامی و همه مسلمانان بنا بر دستور سریع آیات قرآن و کلام معصومین(علیهم السلام) و بزرگان دین موظف هستند قرآن را تلاوت کنند و از طریق قرآن معارف و نور آن را درک کنند، در زندگی خودشان استفاده کنند، موفق به پیاده کردن این معارف و مفاهیم شوند و موضوعات نهی از آن نکاتی که قرار است از آن خودداری شود اینها همه از طریق تلاوت قرآن نور آن در قلب وارد می‌شود.

آیا نحوه تلاوت قرآن مشخص شده است؟

حالا سوال این است که اگر ما بخواهیم تلاوت کنیم آیا خداوند، پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم)، ائمه(علیهم السلام)، بزرگان و … نحوه تلاوت قرآن را مشخص کرده‌اند و یا هر کسی که هر طوری که فکر می‌کند می‌تواند بخواند؟ جواب این سؤال خیر است چرا که نحوه تلاوت را هم خداوند در همین سوره مزمل در آیه چهارم به پیامبر خود فرموده است که «ای جامه به خود پیچیده شب را که زمینه مناسبی برای عبادت برای قرب به خداوند دارد برخیز» برخی از شب را به اندازه ظرفیت خود یا بخشی را یا یک ثلث یا دو ثلث آن را برخیز «وَ رَتِّلِ الْقُرآنَ تَرْتیلاً» داشته باش و قرآن را با ترتیل بخوان.

صحیح خواندن قرآن

پس نحوه خواندن قرآن هم مشخص شد و ما باید دنبال این باشیم که یعنی چه؛ قرآن را به ترتیل بخوانیم، خلاصه آن را عرض می‌کنم، از رفتار و عمل و فرموده‌های پیامبر گرامی اسلام(صل الله علیه و آله و سلم)، ائمه(علیهم السلام) بزرگوار برمی‌آید در مجموع آن را به ترتیل بخوان به این معنا خلاصه آن را عرض می‌کنم و به شکل‌های مختلف می‌شود از آنها برداشت کرد. قرآن را صحیح‌، درست و بدون غلط خواندن، که این بحث تجوید قرآن در همین قسمت می‌گنجد. قرآن را با رعایت تجوید صحیح خواندن، یعنی اینکه قرآن را صحیح و بدون غلط بخوانیم.

عجله نکردن در قرائت قرآن

از تعاریفی که در قرآن به عمل آمده این نتیجه را می‌توان گرفت که قرآن را شمرده و منظم بخوانید چرا که خود آیات قرآن از آسمان به شکل ترتیل در سوره «فرقان» تدریجاً آمده است،‌ خداوند یک مرتبه قرآن را نفرستاده است بلکه تدریجاً بر قلب پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) فرستاد و در نزول آن هم عدم عجله هست، در خواندن آن هم عدم عجله باید باشد. یعنی کسی که قرآن می‌خواند عجله در خواندن نکند، مثل شعر با عجله و ضربی قرآن را نخوانید شمرده بخواند.

تدبر در معنای قرآن

سومین تعریفی که از ترتیل از بزرگان ما آمده این است که قرآن را با تدبر در معانی آیات آن بخوانید فقط ظاهر آن را بخوانید خوب است و نور خودش را دارد اما اگر می‌خواهید ترتیل آن رعایت شود ببین که مفهوم آیه، دستورات و تدبر چه چیزی هست و در عمق آیه تدبر انجام بدهید و هر کس به نسبت ظرفیت تدبری وجودی خود تدبر می‌کند. یک زمان پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم)، علما تدبر می‌کنند یک زمان خود من تدبر می‌کنم به اندازه خودم تدبر می‌کنم هر کدام از ما در ظرفیت‌مان به حدی که در معانی و مفاهیمی که داریم تلاوت می‌کنیم فکر و تدبر کنیم که چه پیامی دارد.

تأکید بر تلاوت زیبای قرآن

تا اینجا سه نکته برای ترتیل قرآن گفته شد،‌ جالب اینکه نکته چهارم ترتیل این است که اگر کسی قرآن را به ترتیل بخواند ترتیل آن را مطابق دستور خدا رعایت کند،‌ این که قرآن را آهنگین و خوش صوت بخوانید این هم در رهنمودهای بزرگان و ائمه(علیهم السلام) ما مطرح است، خوش صوت خواندن قرآن یعنی قرآن به صورت آهنگین و با صدای خوش تلاوت کنید. روایت از امام باقر(علیه السلام) که خداوند دوست دارد قرآن با صوت زیبا خوانده شود، پس می‌بینید که قراء تاریخ قرآن را به این زیبایی می‌خوانند و در این مسابقات می‌بینید که قاریان می‌آیند در بحث قرائت قرآن از حفظ و از رو سعی می‌کنند زیباتر از همدیگر بخوانند هر کدام از آنها مسابقه می‌دهند و سعی می‌کنند صحیح‌تر از دیگری بخوانند تجوید و صوت لحن، وقف و ابتداء آن را بهتر رعایت کنند همه اینها در مجموعه ترتیل است و این دستور خدا است و عمل به دستور پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) و ائمه(علیهم السلام) است خودشان عمل می‌کردند و به ما توصیه کرده‌اند.

پس اگر خواستیم ترتیل قرآن رعایت شود این چهار نکته رعایت شود:

یک تجوید را رعایت کنیم و به درستی بخوانیم

دوم عجله در خواندن نکنیم و شمرده قرآن بخوانیم

سوم تدبر در معانی پیدا کنیم

چهارم قرآن را آهنگین و هرچه زیباتر که خودمان توانستیم قرائت کنیم.

همه انسانها خوش صدا هستند کما بیش نگوید که من صوت ندارم همه انسانها خوش صوت هستند و کما بیش به یک ودیعه الهی در وجود ما هست که همه انسانها خوشبختانه دارند با شدت و ضعف تلاوت‌های زیبایی از قرآن انجام می‌دهند.